Het eeuwige schuldgevoel!

Wiens schuld is het dat het Coronavirus zich kon verspreiden? Wie is schuldig aan de klimaatcrisis? Het is jouw schuld dat moeder ongelukkig gestorven is…. Die lelijke vlek in onze mooie nieuwe bank is jouw schuld, want jij drinkt daar altijd die vette roomyoghurt; ik niet! Hoe ben je zo diep in de schulden beland?

Schuld. Het is een lelijk woord. Het neemt je te grazen. Als jij ooit iets gedaan hebt wat door jouzelf of jouw omgeving gezien wordt als heel erg, kun je weleens van binnen verteerd worden door het schuldgevoel dat je jezelf elke dag oplegt.

Ik kan erover meepraten.

Als puber werkte ik regelmatig op zaterdagen en tijdens vakanties in het – toen nog vrij gangbare – dorpswarenhuis, waar mijn moeder ooit ook werkzaam was. Nog vóór haar huwelijk. Mijn ouders waren goed bevriend gebleven met de familie van de eigenaars van die winkel. Dat ging goed; ik werd gewaardeerd en veel gevraagd om te helpen. Naast mijn vwo was het eigenlijk wat te veel voor mij, maar dat durfde ik niet aan te geven.  De redenen zijn niet zo belangrijk. Ik was gewoon een stout pubermeisje, dat dingen uitprobeerde, dus ik zal er heel kort over zijn… Ik stal daar op een dag (eenmalig, gewoon uit pure dommigheid slash experimenteerzucht) een paar gulden uit de kas van de winkel en werd betrapt door een collega.

 Ik moest onmiddellijk weg, mocht daar nooit meer werken. Ik verbaasde me eigenlijk over de consequenties van mijn daad, schaamde me (terecht) en voelde me ook diep schuldig, alsof ik voortaan verdoemd was of zo. Ik heb achteraf nog een brief geschreven met uitgebreide excuses en die werden aanvaard, maar voor mijn gevoel over mezelf hielp het nauwelijks. Thuis werd er eigenlijk niet meer over het voorval gepraat – wat natuurlijk ook heel jammer was – maar ik voelde me er nog twintig jaar lang in- en in- slecht door. Serieus.

Het was puur een intern proces. Ik gunde mezelf heel weinig. Dacht – was er ook gevoelsmatig van overtuigd – dat ik intrinsiek niet deugde en durfde niet voluit te leven en vond niet dat ik het allerbeste in het leven verdiende of het recht had mijn dromen waar te maken…

Het klinkt nu heel simpel, maar het werkte desastreus op mijn ontwikkeling. Ik had het predikaat ‘slecht’ op mezelf geplakt en ik denk dat het heel belangrijk is dat je te allen tijde voorkomt dat je dat doet (evenals het predikaat ‘goed’ overigens).

Gelukkig heb ik ergens rond mijn vijfendertigste een begin kunnen maken om dat los te laten… Want – zoals wij allemaal – zit ik vol talenten en liefde voor het leven. Wil ik oprecht vanuit het diepst van mijn hart wil ik helemaal niemand en niets kwaad doen…We mogen allemaal zo diep vallen als we willen en gewoon weer opstaan…

Waarom dit verhaal? Ik wil alleen maar illustreren hoe zwaar het woord ‘schuld’ kan wegen.

Kijk, een misdrijf is een misdrijf en eigendom is nu eenmaal een groot goed in onze rechtsstaat. Daar valt heel wat over te zeggen, maar het is best oké om als opgroeiend kind te leren verantwoordelijkheid te nemen en te dragen.

Hoewel je als volwassenen een kind in een dergelijk gevallenbest zou mogen uitleggen waaróm iets kleins eigenlijk van die verstrekkende gevolgen kan hebben. En dat je begrijpt dat een opgroeiende tiener alle consequenties van zoiets nog helemáál niet kan overzien. Ik denk dat het altijd -belangrijk is om te zorgen dat schuldgevoel zich niet ‘invreet’. Het leidt naar mijn overtuiging eerder tot nog veel méér ellende dan dat het toekomstig ongewenst gedrag voorkomt…

Het woord ‘schuld’ wordt gek genoeg ook gekoppeld aan legale activiteiten die met geld te maken hebben. Als je geld leent, is er sprake van ‘schuld’. Ik durf te beweren dat het puur door die terminologie zwaar gaat wegen…

Zwaarder dan nodig is. Schuldgevoel is namelijk schadelijk voor je zelfvertrouwen. Een ander ‘de schuld’ geven betekent meestal dat jij een stukje eigen verantwoordelijkheid niet onder ogen wenst te zien…

Je hebt geld nodig om iets belangrijks te kunnen doen en iemand stelt het tot je beschikking. Die andere persoon neemt een risico, maar wordt er doorgaans zelf ook beter van. Het is een transactie, meer niet.

Je bent niet schuldig als je investeert in geld!

Dus de nieuwe economie pleit voor een andere term. Nu ik er over nadenk: die term ‘schuld’ zit zo diep ingebakken in onze taal, dat ik het heel lastig vind iets anders te bedenken. Misschien moeten we de woorden debet en credit hier gewoon wat vaker uit de kast halen. Hoewel het woord ‘debet’ natuurlijk ook als synoniem voor ‘schuld’ gebruikt wordt.

Jij hebt vast een beter idee voor een ander woord voor schuld als het gaat over geld! Geef het door! Het makkelijkst is een mailtje sturen naar info@nieuweeconomie.life